Lukomir is als een levend museum en schijnt het meest geïsoleerde dorp te zijn in Bosnië en Herzegovina. Het ligt op de top van de Bjelasnica gebergte en vanaf de hoofdstad Sarajevo is het ongeveer 50 kilometer rijden. Omgeven door schapenvelden, herdershonden die de wacht houden, en uitkijkend op de canyon Rakitnica, vind je hier een uniek stukje cultuur en erfgoed. De grafstenen (stecci) die over het dorp verspreid liggen wijzen erop dat dit gebied al in de 14e en 15e eeuw bewoond was.
“Onderweg komen we haast niemand tegen, een kudde schapen en herdershonden, paar huizen maar vooral een ongekende stilte en schoonheid”
Een onvergetelijke tour
Omdat het dorp vrij afgelegen is, en je op sommige stukken op onverharde macadam wegen rijdt besluiten wij een gids in te schakelen. Om 9 uur worden we in hartje centrum van Sarajevo opgehaald door Faruk; onze gids en eigenaar van Superbadventures. Al gauw rijden we met een SUV 4X4 Sarajevo uit en laten we de drukte van de stad achter ons. Het is ongeveer 2 uur rijden, onderweg maken we een tussenstop voor een typisch Bosnisch ontbijt. Het is mei, een mooie lentedag. Onderweg komen we een paar dorpen tegen, wat koeien die rustig staan te grazen in de wei en een paar stećci (middeleeuwse grafstenen). Faruk is een geweldige gids, en vult onze tijd met interessante verhalen over de omgeving, stopt bij een natuurlijke waterbron waar we onze flessen bijvullen met vers water.
We besluiten een tussenstop te maken in Umoljani, en krijgen daar een typisch Bosnisch gerecht; ustipci (gefrituurd deeggerecht) met vleeswaren, kajmak en huisgemaakte vlierbloesemsap. Uiteraard sluiten we af met sterke Bosnische koffie en rahatlokum (Turks fruit). In Umoljani staat een bijzondere 200 jaar oude moskee en zo 1,5 km voor het dorp vind je hier een helling die bekendstaat als Dolovi, en sinds 2016 op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Landschap dat langzamerhand verandert
Na een stevig ontbijt rijden we weer verder over het Bosnische landschap. Onderweg komen we haast niemand tegen, een kudde schapen en herdershonden, paar huizen maar vooral een ongekende stilte en schoonheid. Naarmate we verder van de bewoonde wereld rijden, verandert het landschap om ons heen. Het wordt kaler en rotsachtiger. We rijden de laatste 10 kilometer op onverharde smalle weggetjes. Op sommige stukken ligt nog sneeuw (het is al mei!). Uiteindelijk komen we aan in het dorp Lukomir. In het dorp vind je geen scholen, winkels of restaurants. Van onze gids Faruk horen we dat de bewoners hier alleen gedurende de zomerperiode wonen en vaak van toerisme rondkomen. In de winter trekken ze vaak naar de stad of naar de lagergelegen dorpen, omdat Lukomir dan vol gesneeuwd is.
Tijd staat stil
Als we uitstappen, lijkt de tijd hier stil te hebben gestaan met eenvoudige stenen huizen met kleine ramen, waarvan de meeste daken golfplaten hebben, en een enkeling met een traditioneel houten dak. We zien weinige bewoners, op een oud stel na, die ons vriendelijk begroet, terwijl de vrouw rustig doorgaat met het breien van traditionele gebreide wollen sokken. Deze sokken vind je trouwens overal in Bosnië en worden vaak door grootmoeders gemaakt. Vooral langs de weg staan vaak geïmproviseerde standjes met wollen sokken, honing, tapijt en diverse seizoensproducten.
In Lukomir leven de mensen vooral van toerisme in de zomermaanden. Het is mogelijk om hier het één na bekendste gerecht na cevapcici te proeven: pita (gerolde deegwaren met vulling van spinazie, vlees, aardappelen of kaas).
Uitzicht op de Rakitnica canyon
We besluiten het dorp wat beter te verkennen. We nemen plaats op zelf meegenomen uitklapbare stoelen, en genieten van de natuur om ons heen en uitzicht op de Rakitnica canyon, Europa’s meest onontdekte kloof. Onze gids Faruk had als plan om een hike te maken in de omgeving van Lukomir, maar toen hij onze stadskleding en witte sportschoenen zag (lacht) besloot hij ons vooral rijdend het gebied te laten zien. Tip! Neem goede hiker schoenen mee en kleding met laagjes.
Terug naar de bewoonde wereld
Na afloop zet Faruk ons af in het oude stadsdeel Bascarsija. En zoals een goede Bosnische gastheer besluit hij de dag samen met ons af te sluiten, hoe anders dan met eten. Nog vol van indrukken en scrollend door onze foto’s heen, bestellen we een flinke portie cevapcici (deset u pola, 10 stuks). Als je in Sarajevo bent, is dit zeker een gerecht dat je moet proberen!
Slapen
Wij hadden helaas geen tijd over om te overnachten, mocht je dat wel willen zijn hier tweetal opties die we kunnen aanbevelen.
